Ενας άσχετος τίτλος, Seasons in the Abyss, κομματάρα των Slayer

Ποια μπορεί να είναι η μοναδική συνεισφορά ενός καθηγητή πανεπιστημίου (φανταστείτε τον ως μια πιο λιπόσαρκη αλλά όχι σταυρωμένη δυστυχώς εκδοχή του Γουίλεμ Νταφόε, διότι ως γνωστόν ο χριστός δίδαξε και σταυρώθηκε οι καθηγητές πότε;), πρώην καταστασιακού, νυν αναρχικού κατά δήλωσή του, ο οποίος -καθότι μάλλον κάποιο γκομενάκι τον περίμενε στο μπαρ- στην πραγματικότητα δεν ενδιαφερόταν να βοηθήσει τον αδαή φοιτητή του, που είχε έρθει για να συζητήσουν για μια πτυχιακή εργασία (η οποία εντέλει ουδέποτε πραγματοποιήθηκε) περί κοινωνικών κινημάτων της Θρησκευτικής Μεταρρύθμισης; Στην περίπτωσή μου, να προτείνει ως… βιβλιογραφία το μυθιστόρημα της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ «Η άβυσσος», να φορέσει το κόκκινο μεταξωτό του φουλάρι, «να ‘ρθείτε να με βρείτε» και να γίνει μπουχός.

Ξεφυλλίζοντάς το σήμερα ξανά, ύστερα από περίπου δέκα χρόνια, διαπιστώνω ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικό έργο, το οποίο μπορεί να διαβαστεί πριν, μετά ή σε πιο αρρωστημένες περιπτώσεις παράλληλα με τον Εκκλησιαστή του Λούθερ Μπλίσετ. Χωρίς το στοιχείο θρίλερ, από το οποίο διέπεται ο Εκκλησιαστής, αλλά περισσότερο ακαδημαϊκό, το μυθιστόρημα αυτό πραγματεύεται την πορεία ενός προσώπου -όπως και ο Εκκλησιαστής- εν μέσω των θρησκευτικών και κοινωνικών αναταράξεων του πρώτου μισού του 16 αιώνα στην κεντρική Ευρώπη. Αμφότερα αποτελούν κάτι πολύ παραπάνω: μια εξαιρετική ιστορική καταγραφή σε μυθιστορηματική μορφή των γεγονότων που γέννησαν τον καπιταλισμό και τις άλλες κοινωνικές δομές της σημερινής εποχής.

Γράφει η ίδια η Γιουρσενάρ στο συνοδευτικό σημείωμα της Αβύσσου:

«Στα εξήντα περίπου χρόνια μεσα στα οποία περικλείεται η ιστορία του Ζήνωνα συνέβησαν ορισμένα γεγονότα που εξακολουθούν να μας αφορούν: το σχίσμα εκείνου που απόμενε στα 1510 από τη χριστιανοσύνη του μεσαίωνα σε δύο μεριδες θεολογικά και πολιτικά εχθρικές, η ήττα της μεταρρύθμισης που εξελίχθηκε σε προτεσταντισμό και η πάταξη αυτού που θα μπορούσαμε να προσδιορίσουμε σαν αριστερή της πτέρυγα, η παράλληλη ήττα του καθολικισμού που για τέσσερις αιώνες έμεινε έγκλειστος μέσα στη σιδερένια πανοπλία της Αντιμεταρρύθμισης, οι μεγάλες ανακαλύψεις που ολοένα και μετατρέπονταν σε απλές υποδιαιρέσεις του κόσμου, τα άλματα της καπιταλιστικής οικονομίας…»

Από το κεφάλαιο για το Μίνστερ:

Οι θαλασσινοί και οι γεωγράφοι που έσκυβαν πάνω στους πορτολάνους και σχεδίαζαν χάρτες ήταν λιγότερο ακριβοί από εκείνους τους τυχοδιώκτες που πορεύονταν προς ένα κόσμο άλλο, τους ρακένδυτους ιεροκήρυκες, τους χλευασμένους και περιγελασμένους στην πλατεία του δήμου προφήτες, έναν κάποιο Γιαν Ματθύς, ψωμά, έναν Χανς Μπρόκχολντ, περιπλανώμενο μίμο που υπηρετούσε την Βασιλεία του Πνεύματος με αγυρτείες πανηγυριού.

[…]

Η ελπίδα όμοια με ένα πανί βάρκας διαφαινόταν από μακριά: Το Μύνστερ, όπου ο Γιαν Ματθύς είχε καταφέρει να ριζώσει, αφού έδιωξε τον επίσκοπο και τους σκαβίνους, είχε γίνει η πολιτεία του θεού, όπου για πρώτη φορά πάνω στη γη οι αμνοί έβρισκαν ένα παχνί. Μάταια προθυμοποιούνταν τα αυτοκρατορικά στρατεύματα να καθαρίσουν αυτή την Ιερουσαλήμ την απόκληρων. Ολοι οι φτωχοί του κόσμου ήταν έτοιμοι να συσπειρωθούν γύρω από τα αδέλφια τους. Συμμορίες θα πηγαιναν από πόλη σε πόλη λεηλατώντας τους επονείδιστους θησαυρούς των εκκλησιών και γκρεμίζοντας τα είδωλα. Θα έπνιγαν μέσα στο αιμα του τον χοντρο-Μαρτίνο μέσα στη φωλιά του στη Θουριγγία, τον πάπα μέσα στη Ρώμη του.

Εντέλει την εργασία μπορεί να μην την έκανα, αλλά τουλάχιστον από μια συζήτηση πέντε λεπτών αποκόμισα μια πολύ ενδιαφέρουσα βιβλιοπρόταση και ένα πολύ ωραίο μυθιστόρημα, και αυτό ήταν πολύ περισσότερο από όσα ήλπιζα.