Σεξ, βωβός κινηματογράφος και ο Σάββας Κούρος

Αποσπάσματα από κείμενο του Μπάμπη Ακτσόγλου, που «έφυγε» πρόσφατα, για το σεξ στην εποχή του βωβού κινηματογράφου. Περιοδικό Σινεμά (τεύχος 6, Απρίλιος 1990).







Ξεγυμνώστε τους... αστούς
Το σωτήριο έτος 1895 οι αδελφοί Λυμιέρ εφευρίσκουν και τυπικά το σινεμά. Οι ίδιοι θεωρούν ότι n εφεύρεσή τους έχει μόνο επιστημονική αξία, σαν ένα μηχάνημα καταγραφής της πραγματικότητας που ενδεχομένως θα περάσει σύντομα στη λήθη, όπως πολλά άλλα «αξιοθέατα» της εποχής. [...] Η πορεία του σινεμά προς τη γλώσσα είναι παράλληλα και μια πορεία προς το σεξ! Όσο το σινεμά τελειοποιείται σαν εκφραστικό μέσο. τόσο περισσότερο συνειδητοποιεί ότι n πραγματική του κλίση δεν είναι να δείχνει μόνο το οφθαλμοφανές αλλά και το πέραν του ματιού, το κρυμμένο, το απαγορευμένο. Όπως παρατηρεί ο Ντομινίκ Νογκέζ, «το σινεμά, τέχνη φαινομενικά του ορατού, δε θα ικανοποιείται για πολύ δείχνοντας τους ντυμένους αστούς των αδελφών Λυμιέρ, το γυμνό αποτελεί μια κρυφή και θεμελιακή βλέψη της κάμερας».


Προτού όμως n Ανέτ Κέλλερμαν εμφανιστεί να κολυμπά γυμνή στα γάργαρα νερά (The Daughter οf the Gods, 1916), οι «αστοί» του Λυμιέρ θα είναι για την ώρα ντυμένοι, αλλά να που το 1896 κάνουν το «ολίσθημα» να φιληθούν στην οθόνη. Πρόκειται για το περιβόπτο The Μ. Erwin - John C. Rice Κιss, γνωστό επίσης και πιο απλά ως The Kiss (Το Φιλί). [...] Είναι χαρακτηριστικό αυτό που γράφει για παράδειγμα ένας κριτικός στο περιοδικό του Σικάγου The Chap Book στις 15 lουνίου 1896: «Σε μια πρόσφατη θεατρική παράσταση θα θυμόσαστε τα φιλιά που αvταλλάσσoυν n δεσποινίς Μαίη Ίρβιν και κάποιος Τζων Ράις. Κανείς από τους δυο παρτενέρ δεν ήταν ιδιαίτερα ελκυστικός και το θέαμα των αμοιβαίων φιλιών μόλις και μετά βίας υποφερόταν, Ήταν κάτι το ζωώδες, Τίποτα όμως μπροστά στην εντύπωση που μας έδωσε αυτή η ίδια πράξη μεγεθυμένη σε γιγάντιες διαστάσεις κι επαναλαμβανόμενη τρεις φορές στην οθόνη. Ήταν μια σκηνή τελείως αηδιαστική, Τέτοια γεγονότα επιβάλλουν την επέμβαση της λογοκρισίας».



Θέντα Μπάρα, η βαμπ
Η πρώτη Αμερικανίδα σταρ που «κατασκευάστηκε» από το μυαλό ενός παραγωγού για καθαρά ερωτική χρήση (και μάλιστα με μια τελείως αρρωστημένη και νεκροφιλική αντίληψη περί ερωτισμού), ήταν n Θέντα Μπάρα με τnv οποία ξεκινά το φαινόμενο της βαμπ, δηλαδή της γυναίκας βαμπίρ που μπορεί να μην πίνει το αίμα των εραστών της, αλλά το φιλί της και γενικά ο μoιραίoς και διαβολικός χαρακτήρας της επιφέρουν τα ίδια αποτελέσματα. […]


Η εξέλιξη του κινηματογράφου, τόσο σε μυθοπλαστικό όσο και σε δραματουργικό επίπεδο, έκανε αναχρονιστική τη μορφή της βαμπ, όπως την επέβαλε η Θέντα Μπόρα με το ανέκφραστο, απαράλλαχτο και γελοίο με τα σημερινά κριτήρια παίξιμό της. Τη θέση της πήραν άλλες σταρ που είχαν και κόποιο ταλέντο υποκριτικής και, με την πάροδο των χρόνων, n Θέντα Μπόρα έγινε μια μυθική αναφορά, που διασώθηκε όχι χάρη στις ταινίες της (οι περισσότερες έχουν χαθεί) αλλά χάρη στις διάσημες αφίσες της, όπου ποζάρει σαν γυναίκα βαμπίρ πάνω από τα σκελετωμένα πτώματα των εραστών της. Η σύζευξn του Έρωτα και του Θανάτου σε όλο το κιτς μεγαλείο του!



Ο κώδικας Χαίηζ
Ο Κένεθ Έιντζερ στο θαυμάσιο βιβλίο του η «Βαβυλώνα του Χόλλυγουντ» περιγράφει πώς n άνοδος και δόξα του χολλυγουντιανού σινεμά είναι συνυφασμένn με μια σειρά σκανδάλων, που ήταν φυσικό να προκαλέσουντnν avησυχία των συντnρnτικών παραγόντων του θεάματος. Τα πολλαπλό διαζύγια, η εξάπλωσn των ναρκωτικών, οι πρώτες αυτοκτονίες σταρ στnv ακμή τnς καριέρας τους, τα οργιαστικά πάρτι που δίνονταν στις πολυτελείς βίλες των διάσnμων nθοποιών, έκαναν το ποτήρι να ξεχειλίσει. Το 1921, έκπλnκτn n κοινή γνώμn πλnροφορείται ότι ο Φάττυ Άρμπακλ κατηγορείται για το φόνο μιας στάρλετ, που επήλθε μετά τον υποτιθέμενο βιασμό τnς σ' ένα πάρτυ από τον διάσnμο κωμικό. Ύστερα από μια σειρά δίκες, ο Φάττυ (που οι ταινίες του διακρίνονται για το νοαnρό «παιδικό» ερωτισμό τους) αθωώνεται, αλλά το κοινό τον έχει πλέον αποκnρύξει.
Πανικόβλnτοι, οι παραγωγοί ψάχνουν να βρουν έναν «τσάρο» του θεάματος, που το nθικό ανάστnμά του θα έβαζε σε τάξn τα ήθη του κινnματογράφου και τελικά επιλέγουν τον Γουίλ Χαίnζ, μέλος τnς κυβέρνnσnς του Προέδρου Xάρντινγκ που ως διευθυντής των ταχυδρομείων είχε αντιταχθεί oτn διακίνπσn πορνογραφικού υλικού. Ο Χαίnζ συνέταξε έναν περιβόnτο κώδικα nθικής δεοντολογίας (τον κώδικα Χαίnζ), που οι παραγωγοί άρχισαν να εφαρμόζουν αδιαμαρτύρητα από το 1924 μέχρι τα τέλn του '50 περίπου, οπότε και αυτοκαταργήθηκε.
[…] Ο παραλογισμός αυτού του κώδικα έφτανε μέχρι του σnμείου να απαγορεύει να παρουσιάζονται τα γυναικεία εσώρουχα, οι ζαρτιέρες, οι γυμνές γάμπες πιο πάνω από το γόνατο, καθώς και ο γυναlκείος αφαλός(!), άγνωστο το γιατί.



Η Κλάρα Μπάου και το «Ιt».
Η ταινία «Ιt», που γύρισε ο Κλόρενς Μπότζερ το 1927, ανέβασε στα ύψη τη δημοτικότητα της κοκκινομάλλας και τσαχπινούλας Κλόρα Μπάου, που έγινε το σύμβολο της ελεύθερης, ανέμελης, χαρούμενης και φιλήδoνης κοπέλας της εποχής της τζαζ. Κατά τον Άδωνι Κύρου, η Κλάρα Μπάου δεν ήταν ιδιαίτερα όμορφημ, αλλά ελκυστική σαν το διάβολο. […]
Στο «It» η Κλάρα Μπάου ενσάρκωνε μια πωλήτρια ενός μεγαλοκαταατnματος. που ύστερα από πολλές ευτράπελες περιπέτειες παvτρεύεται το αφεvτικό της. Οι περισσότεροι ρόλοι της Μπάου ήταν σε αυτό το πνεύμα: υπnρξε μανικιουρίστρια, σερβιτόρα, κολυμβnτρια. πωλήτρια τσιγάρων και γενικό έκανε oποιοδήποτε επάγγελμα που της επέτρεπε να έρχεται σε καθημερινn επαφn με άντρες και φυσικά να επωφελείται ανάλογα.
Η Κλάρα Μπάου έγινε το πρότυπο για δεκάδες άλλες σταρ. Το κασέ της έφτασε σε υπερβολικό μεγάλα ύψη για τα δεδομένα της εποχής. Κι όμως η καριέρα της τελείωσε ουσιαστικά το 1933, εξαιτίας των σκανδάλων που συνόδεψαν την προσωπική ζωn της. […] Η Κλάρα Μπάου γρήγoρα ξεχάστηκε, αλλά είναι πολύ αμφίβολο αν η Τζην Χάρλοου, η Μέριλυν Μονρόε και η Ώvτρεϋ Χέπμπορν θα γίνovταν αυτό που έγιναν, αν δεν υπήρχε πριν από αυτές η κοκκινομάλλα Μπάου με τις αφέλειες, που έφερε στο Xόλλυγoυvτ έναν αέρα ανέμελου, σχεδόν παιδιάστικου ερωτισμού, χωρίς κόμπλεξ.




ΥΓ από panokatos: Στον Salah ad-Din, που προσπαθούσε να μου εξηγήσει εμένα του αδαή και ξεροκέφαλου τη σημασία και την ευθύνη της σινεκριτικής φέρνοντάς μου ως παράδειγμα τον Ακτσόγλου. Και στον nikolakisdiaselos που κάποτε, διαφωνώντας περί τέχνης και σινεμά, κόντεψα να του πετάξω μια κανάτα κρασί κατακέφαλα. Υπόσχομαι και στους δύο ότι κάποια μέρα θα κάτσω μαζί τους να δω Κούρο Σάββα -μου είπαν αμφότεροι ότι πρόκειται περί μεγάλου σκηνοθέτου.