Αντιγράφω σκόρπια πράγματα απ' τον “Αιώνα των ανατροπών”, απ' το λήμμα Αποτυχία:
Ο Φρανσίς Πικαμπιά στο περιοδικό του 391 (1920) θα δημοσιεύσει το φωτογραφικό του πορτρέτο. Στο πρόσωπό του είχε γράψει “ζήτω ο μπάρμπα Φρανσίς ο αποτυχημένος”. Εβρισκε μια σατανική ευχαρίστηση στο να πείθει τους άλλους ότι βυθίζεται σε μια καλλιτεχνική μηδαμινότητα. Αναλάμβανε το ρίσκο μιας αποτυχίας για να μη θέσει εμπόδια στην ελευθερία του. Αστειευόμενος μπροστά στο σοβαρό πνεύμα προτιμά τη γελοιοποίηση, ακόμη και του εαυτού του, για να απορρίψει έτσι έναν θλιβερό κομφορμισμό:
“Ο Φρανσίς Πικαμπιά
είναι ένας αστείος
είναι ένας βλάκας
είναι ένας κλόουν
δεν είναι ζωγράφος
δεν ειναι λογοτεχνης
είναι ένας ηλίθιος”
Ο Αλμπέρτο Τζιακομέτι επέμενε στην ανικανότητά του να φτιάξει ένα γλυπτό: “Όχι, όχι, δεν τα καταφέρνω, άλλωστε αν τα καταφέρω πρέπει να σταματήσω, συνεχίζω ακριβώς επειδή αποτυχαίνω, προσπαθώ περισσότερο, αποτυγχάνω ξανά και ξανά, ξαναρχίζω χωρίς σταμτημό, χωρίς τέλος”.
Σάμιουελ Μπέκετ: “Προσπαθήστε κι άλλο. Αποτύχετε ξανά. Αποτύχετε ακόμη περισσότερο. Ή ακόμη χειρότερα. Αποτύχετε ακόμη χειρότερα. Ακόμη χειρότερα από χειρότερα.
Σε αυτή την αναγνώριση της αποτυχίας τους, διαφαίνεται ουσιαστικά το ύψος της φιλοδοξίας των καλλιτεχνών.
O Ζακ Ιβ Ζουανέ βασιζόμενος στην ιταλική ετυμολογία του όρου fiasco “που την εισήγαγε ο Σταντάλ για να περιγράψει την προωρη εκσπερμάτιση”, γράφει: Η εμπειρία του φιασκο, βουλησιαρχική και τελειομανής, θα συνοψιζόταν έτσι σε μια ακταλληλότητα των μέσων ενόψει των σκοπών που έχουν τεθεί άδικα. Οτιδήποτε άλλο εκτός από μια μαζοχιστική τέχνη του “σχεδόν”, πρόκειται περισσότερο για ένα εργοτάξιο όπου διαλύονται ο ήρωας και ο ηρωισμός του.
Ο Ζακ Λιζέν, αυτοπροσδιοριζόμενος: “Ο καλλιτέχνης της μέτριας και χωρίς σημασία τέχνης, της τέχνης χωρίς ταλέντο”, ιδρυτής, το 1970, της Ακαδημίας της Ηλίθιας Τέχνης.
Τα έργα που καλλιεργούν την ηλιθιότητα, το γελοίο και το κακό γούστο (ο Λιζέν θέλησε να γίνει ο ίδιος το σωληνάριο του χρωματος και δεν δίστασε να ζωγραφίσει χρησιμοποιώντας τα περιττώματά του) απαιτούν μια πολύπλοκη αισθητική προσέγγιση. Οικτρά, σε μια πρώτη προσέγγιση, καταφέρνουν να μεταστρέψουν προς όφελός τους την απόρριψη που εκδηλώνεται συχνά προς ένα νεωτεριστικό έργο. Ετσι η ενσαρκωμένη αποτυχία γίνεται έμβλημα ενός γενικότερου αισθήματος χρεοκοπίας το οποίο στοιχειώνει το σύγχρονο χαρακτήρα στο σύνολό του.
Κι αν όλα αυτά είναι κουλτουριάρικα, θεωρητικοποίηση της ναρκισιστικής ανασφάλειας του κάθε καλλιτέχνη, αυτό που ακολουθεί, ενδεχομένως μεγαλόστομο, υπερβολικό, υπερφίαλο, εφηβικό, ενδεχομένως και μπαρούφα, με αρέσει πολύ:
Αποτυχημένοι
Μας παρουσιάζουν σαν μηδενικά και πράγματι είμαστε.
Δεν είμαστε τίποτε λοιπόν;
Τίποτα απολύτως και δεν έχουμε όρεξη να χρησιμεύσουμε σε τίποτα.
Οι έντιμοι άνθρωποι παπαγαλίζουν διαρκώς “δουλέψτε”.
Αλλά προς τι;
Να πάμε πού; Να φτάσουμε πού; και σε ποια κατάσταση;
Η συμβουλή μας: για να φτάσετε κυρίως δεν πρέπει να αναχωρήσετε.
Ανίκανοι.
Αχρηστοι.
Αργόσχολοι.
Ελάτε να μας γνωρίσετε και σας υποσχόμαστε ένα μεγάλο ραντεβού των Αποτυχημένων.
(Δαχτυλογραφημένη πρόσκληση του Κύκλου των Αποτυχημένων, 16 Μαρτίου 1950).
Παράλληλες αναγνώσεις: ντανταϊσμός, Ομπεριού, arte povera.
Ο Φρανσίς Πικαμπιά στο περιοδικό του 391 (1920) θα δημοσιεύσει το φωτογραφικό του πορτρέτο. Στο πρόσωπό του είχε γράψει “ζήτω ο μπάρμπα Φρανσίς ο αποτυχημένος”. Εβρισκε μια σατανική ευχαρίστηση στο να πείθει τους άλλους ότι βυθίζεται σε μια καλλιτεχνική μηδαμινότητα. Αναλάμβανε το ρίσκο μιας αποτυχίας για να μη θέσει εμπόδια στην ελευθερία του. Αστειευόμενος μπροστά στο σοβαρό πνεύμα προτιμά τη γελοιοποίηση, ακόμη και του εαυτού του, για να απορρίψει έτσι έναν θλιβερό κομφορμισμό:
“Ο Φρανσίς Πικαμπιά
είναι ένας αστείος
είναι ένας βλάκας
είναι ένας κλόουν
δεν είναι ζωγράφος
δεν ειναι λογοτεχνης
είναι ένας ηλίθιος”
Ο Αλμπέρτο Τζιακομέτι επέμενε στην ανικανότητά του να φτιάξει ένα γλυπτό: “Όχι, όχι, δεν τα καταφέρνω, άλλωστε αν τα καταφέρω πρέπει να σταματήσω, συνεχίζω ακριβώς επειδή αποτυχαίνω, προσπαθώ περισσότερο, αποτυγχάνω ξανά και ξανά, ξαναρχίζω χωρίς σταμτημό, χωρίς τέλος”.
Σάμιουελ Μπέκετ: “Προσπαθήστε κι άλλο. Αποτύχετε ξανά. Αποτύχετε ακόμη περισσότερο. Ή ακόμη χειρότερα. Αποτύχετε ακόμη χειρότερα. Ακόμη χειρότερα από χειρότερα.
Σε αυτή την αναγνώριση της αποτυχίας τους, διαφαίνεται ουσιαστικά το ύψος της φιλοδοξίας των καλλιτεχνών.
O Ζακ Ιβ Ζουανέ βασιζόμενος στην ιταλική ετυμολογία του όρου fiasco “που την εισήγαγε ο Σταντάλ για να περιγράψει την προωρη εκσπερμάτιση”, γράφει: Η εμπειρία του φιασκο, βουλησιαρχική και τελειομανής, θα συνοψιζόταν έτσι σε μια ακταλληλότητα των μέσων ενόψει των σκοπών που έχουν τεθεί άδικα. Οτιδήποτε άλλο εκτός από μια μαζοχιστική τέχνη του “σχεδόν”, πρόκειται περισσότερο για ένα εργοτάξιο όπου διαλύονται ο ήρωας και ο ηρωισμός του.
Ο Ζακ Λιζέν, αυτοπροσδιοριζόμενος: “Ο καλλιτέχνης της μέτριας και χωρίς σημασία τέχνης, της τέχνης χωρίς ταλέντο”, ιδρυτής, το 1970, της Ακαδημίας της Ηλίθιας Τέχνης.
Τα έργα που καλλιεργούν την ηλιθιότητα, το γελοίο και το κακό γούστο (ο Λιζέν θέλησε να γίνει ο ίδιος το σωληνάριο του χρωματος και δεν δίστασε να ζωγραφίσει χρησιμοποιώντας τα περιττώματά του) απαιτούν μια πολύπλοκη αισθητική προσέγγιση. Οικτρά, σε μια πρώτη προσέγγιση, καταφέρνουν να μεταστρέψουν προς όφελός τους την απόρριψη που εκδηλώνεται συχνά προς ένα νεωτεριστικό έργο. Ετσι η ενσαρκωμένη αποτυχία γίνεται έμβλημα ενός γενικότερου αισθήματος χρεοκοπίας το οποίο στοιχειώνει το σύγχρονο χαρακτήρα στο σύνολό του.
Κι αν όλα αυτά είναι κουλτουριάρικα, θεωρητικοποίηση της ναρκισιστικής ανασφάλειας του κάθε καλλιτέχνη, αυτό που ακολουθεί, ενδεχομένως μεγαλόστομο, υπερβολικό, υπερφίαλο, εφηβικό, ενδεχομένως και μπαρούφα, με αρέσει πολύ:
Αποτυχημένοι
Μας παρουσιάζουν σαν μηδενικά και πράγματι είμαστε.
Δεν είμαστε τίποτε λοιπόν;
Τίποτα απολύτως και δεν έχουμε όρεξη να χρησιμεύσουμε σε τίποτα.
Οι έντιμοι άνθρωποι παπαγαλίζουν διαρκώς “δουλέψτε”.
Αλλά προς τι;
Να πάμε πού; Να φτάσουμε πού; και σε ποια κατάσταση;
Η συμβουλή μας: για να φτάσετε κυρίως δεν πρέπει να αναχωρήσετε.
Ανίκανοι.
Αχρηστοι.
Αργόσχολοι.
Ελάτε να μας γνωρίσετε και σας υποσχόμαστε ένα μεγάλο ραντεβού των Αποτυχημένων.
(Δαχτυλογραφημένη πρόσκληση του Κύκλου των Αποτυχημένων, 16 Μαρτίου 1950).
Παράλληλες αναγνώσεις: ντανταϊσμός, Ομπεριού, arte povera.
4 σχόλια:
Paidia exei kaneis th dieu8hnsh tou kuklou twn apotyxhmenwn?(KA?)
Στην Ελλάδα έχουν δύο παραρτήματα, Ανώνυμε, στην Αθήνα: το ένα στη Ρηγίλλης και το άλλο στην Ιπποκράτους.
ε3αιρετικο...
ευχαριστούμε πάνω!
Γιατί δεν το έγραψες πριν πάω να δώσω εξετάσεις; Δεν έπεσε το θέμα βέβαια, αλλά δε βαριέσαι... Η γνώση δεν πάει χαμένη, χο χο (αυτό με το σωληνάριο πολύ μου άρεσε αν και ο ντανταϊσμός παραείναι αβαν-γκαρντ για τα γούστα μου).
Δημοσίευση σχολίου