Πανκ Καντ

Φυσάς, ξεφυσάς, δεν σε χωράει ο τόπος. Ξεκινάς να κάνεις τρία διαφορετικά πράγματα που τα παρατάς στου δρόμου τα μισά. Βγαίνεις από το γραφείο-αποθήκη, πηγαίνεις για περίπατο στο σαλόνι, στρίβεις δεξιά στο χολ, κοιτάς τη βιβλιοθήκη, ένα τόσο δα βιβλιαράκι, Μισέλ Φουκό, "τι είναι διαφωτισμός" (εκδόσεις Έρασμος, μτφ. Στέφανου Ροζάνη), το 'χεις αγορασμένο και αδιάβαστο από το ενενήντα οκτώ, μέσα γράφει για τον Καντ, θυμάσαι το αστειάκι που έλεγες εκείνη την εποχή ότι τάχαμου έχεις ατάκα στο καμάκι (που δεν έκανες ποτέ και πουθενά) "ποια είναι η γνώμη σου για την καντιανή φιλοσοφία;". 

Αράζεις στον καναπέ, διαβάζεις: "Το παρόν μπορεί να αναπαρασταθεί ως ανήκον σε μια ορισμένη περίοδο του κόσμου, διακρινόμενη από τις άλλες μέσω κάποιων εγγενών χαρακτηριστικών, ή διαχωριζόμνενη από τις άλλες από κάποιο δραματικό γεγονός. Ετσι, στον 'Πολιτικό' του Πλάτωνα, οι συνομιλητές αναγνωρίζουν ότι ανήκουν σε μια από εκείνες τις στροφές του κόσμου κατά τις οποίες ο κόσμος γυρίζει προς τα πίσω, με όλες τις αρνητικές συνέπειες που είναι δυνατόν να επακολουθήσουν".

Καλό αυτό, το κατάλαβες, νομίζεις.

"Το παρόν μπορεί να τίθεται υπό έρευνα σε μια προσπάθεια να αποκρυπτογραφηθούν μέσα σ' αυτό τα προδρομικά σημάδια ενός επερχόμενου γεγονότος".

[...]

 Εντάξει, αυτό πιο κατανοητό. Στη συνέχεια διαβάζεις:

"Το παρόν μπορεί επίσης να αναλυθεί ως σημείο μετάβασης προς την ανατολή ενός καινούργιου κόσμου".

[...]

Παιδιάστικα πράγματα. Παρακάτω. 

"Ο Καντ καταδεικνύει ευθύς εξαρχής ότι η 'έξοδος' η οποία χαρακτηρίζει το Διαφωτισμό είναι μια διαδικασία η οποία μας λυτρώνει απο την κατάσταση της 'ανωριμότητας'. Και με τον όρο 'ανωριμότητα' εννοεί μια ορισμένη κατάσταση της θελήσεώς μας που μας κάνει να αποδεχόμαστε την εξουσία κάποιου άλλου για να μας οδηγήσει σε περιοχές όπου γίνεται επίκληση στη χρήση του Λόγου. Ο Καντ φέρνει τρία παραδείγματα: βρισκόμαστε σε μια κατάσταση ανωριμότητας όταν ένα βιβλίο αντικαθιστά τη νόησή μας, όταν ένας πνευματικός ηγέτης παίρνει τη θέση της συνείδησής μας, όταν ένας γιατρός αποφασίζει ποια πρέπει να είναι η διαίτά μας.  Εν πάση περιπτώσει ο διαφωτισμός ορίζεται με την τροποποίηση της προϋπάρχουσας σχέσης η οποία συνδέει τη βούληση, την εξουσία και τη χρήση του Λόγου".

Ωραίο! Σε αρέσουν αυτά που διαβάζεις, έχεις βουλιάξει στον καναπέ. Στη βουλή κάτι ψηφίζουν, χέστηκες. Πεινάς λιγουλάκι, αλλά ποιος φτιάχνει τοστ τώρα;

[...]

"Ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για την ανωριμότητά του. [...]. Ο Διαφωτισμός πρέπει να θεωρείται τόσο ως μία διαδικασία στην οποία οι άνθρωποι μετέχουν συλλογικά όσο και ως μία πράξη θάρρους την οποία οφείλει κανείς να επιτελέσει προσωπικά".

Ντάξει, ομοιάζει λίγο με εγχειρίδιο αυτοβοήθειας, ίσως να φταίει που είσαι κακοδιάθετος και λίγο εκνευρισμένος όπως κάθε φορά που πεινάς. 

[...]

"Χαρακτηρίζοντας εν συντομία την κατάσταση της ανωριμότητας ο Καντ επικαλείται την έκφραση 'Μη συλλογίζεσθε, μόνο να υπακούτε τις εντολές' - αυτή είναι σύμφωνα  με την άποψή του η μορφή με την οποία ασκούνται συνήθως η στρατιωτική πειθαρχία, η πολιτική εξουσία και η θρησκευτική αυθεντία. Η ανθρωπότητα θα φθάσει στο στάδιο της ωριμότητας όταν δεν θα χρειάζεται πλέον να υπακούει και όταν ειπωθεί στους ανθρώπους 'υπακούετε, και θα είστε ικανοί να συλλογίζεσθε όσο θέλετε'[...]". 

Ναι, ναι, ναι, όλα καλά, αλλά... χμ...  Α! ευτυχώς, φέρνει και παράδειγμα για να το κάνει πιο λιανά αυτό το τελευταίο: 

"το να πληρώνει κανείς τους φόρους που του επιβάλλονται ενώ συγχρόνως μπορεί να εκφράζει όσο θέλει την αντίθεσή του προς το σύστημα της φορολογίας, αυτό θα ήταν χαρακτηριστικό της ωριμότητας". 

Τι λες μ'νί Καντ; Πώς το είπες πιο πάνω; "βρισκόμαστε σε μια κατάσταση ανωριμότητας όταν ένα βιβλίο αντικαθιστά τη νόησή μας"; Ε, αυτό ακριβώς! 

Δεν είμαι ανώριμος πια. Εχω παραωριμάσει. Είμαι αυτό που λενε οι Εκτός Ελεγχου: σάπιος.